DOTYCZĄCE DOSTĘPNOŚCI PRZYSTANKÓW ORAZ POJAZDÓW TRANSPORTU PUBLICZNEGO DLA OSÓB O OGRANICZONEJ MOBILNOŚCI I PERCEPCJI
1. Karta praw pasażera
REKOMENDACJA
Wprowadzenie Karty Praw Pasażera, w drodze zarządzenia Dyrektora ZTM.
UZASADNIENIE
Przewóz środkami transportu publicznego w Warszawie odbywa się zgodnie z Regulaminem przewozu środkami lokalnego transportu zbiorowego w m.st. Warszawie w oparciu o Zarządzenie nr 790/2016 Prezydenta m. st. Warszawy z dnia 27 maja 2016. Drugim istotnym dokumentem regulującym sposób zachowania się zarówno pasażerów jak i służb organizatora oraz operatorów jest Uchwała Rady m.st. Warszawy nr XXVI/658/2016 w sprawie przepisów porządkowych obowiązujących w lokalnym transporcie zbiorowym. Przepisy te są napisane językiem prawniczym. Wyciąg z tych przepisów wywieszany jest w pojazdach transportu publicznego w miejscu trudno dostępnym i napisany jest małą czcionką, co utrudnia zapoznanie się z nim. Jednocześnie w miastach, które takie Karty posiadają, ich zapisy mają szerszy charakter i nie są uproszczonym wyciągiem z obowiązujących przepisów (czyli bardzo wąsko). Dlatego zaproponowanie nie więcej niż 10 praw napisanych językiem przystępnym budowałoby świadomość pasażerów, co do korzystania z transportu publicznego.
2. Utrudniony dostęp do materiałów nt. dostępności do pojazdów i przystanków
REKOMENDACJA
Stworzenie bazy aktów prawnych, opracowań i informacji dotyczących transportu publicznego w Warszawie i terenu Obszaru Metropolitalnego Warszawy obsługiwanego transportem publicznym organizowanym przez ZTM.
UZASADNIENIE
Zgromadzenie informacji w jednym miejscu pozwoli na korzystanie z niej osobom o ograniczonej mobilności oraz percepcji jak i ich opiekunom, a także przedstawicielom pozarządowych organizacji zajmujących się osobami niepełnosprawnym oraz wszystkim osobom zainteresowanym transportem publicznym, pracownikom administracji samorządowej i ekspertom. Między innymi przyczyni się to do lepszego zrozumienia problemów związanych z dostępnością osób o ograniczonej mobilności i percepcji do pojazdów oraz przystanków.
3. Bank informacji o aktualnych barierach dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji
REKOMENDACJA
Stworzenie banku informacji o barierach występujących na terenie Warszawy i gmin podwarszawskich, obsługiwanych przez transport publiczny organizowany przez ZTM.
UZASADNIENIE
Przygotowanie i udostępnienie oraz aktualizacja informacji o występujących utrudnieniach dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji wpłynie w istotny sposób na możliwość bardziej sprawnego ich poruszania się transportem publicznym. Do tego można wykorzystać aktualnie prowadzony projekt elektronicznego rozkładu jazdy w ramach realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego (e-Transport) –aplikacja mobilna.
4. Informacja na przystankach i w pojazdach
REKOMENDACJA
Umieszczanie znaków informacji wizualnej zgodnie z warunkami ich stosowania i promocja takiego oznaczania.
Rozwiązanie to ułatwi osobom starszym i niepełnosprawnym poruszanie się we wszystkich miejscach ogólnodostępnych. W szczególności należy dokonać przeglądu pojazdów i przystanków oraz wprowadzić zmiany dotyczące:
a) umieszczenia informacji pasażerskiej zwłaszcza w zakresie czytelności (wielkości czcionki) i odpowiedniego oświetlenia;
b) wprowadzenia do informacji wizualnej w pojazdach transportu publicznego komunikatu o potrzebie ustępowania miejsc osobom o ograniczonej mobilności i percepcji; rekomenduje się także realizowanie okresowo kampanii promocyjno-edukacyjnych w tym zakresie;
c) oznakowanie ikoną na tablicach bocznych pojazdów, przystanków z utrudnieniami dla osób o ograniczonej mobilności;
d) zapewnienia w toaletach na wszystkich stacjach metra miejsc do przewijania dzieci i poprawienie oznakowania drogi dojścia do toalet;
e) oznakowanie w wagonach metra miejsc dla wózków oraz sposobu ich prawidłowego ustawienia, także w niektórych typach tramwajów;
f) zamieszczanie informacji o dostępnej przestrzeni dla wózków inwalidzkich, wózków dla dzieci i rowerów.
UZASADNIENIE
Dostępność pojazdów dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji to nie tylko dostępność fizyczna, ale także łatwa dostępność do informacji niezbędnych dla tych osób do realizacji swojego celu podróży w warunkach dla nich akceptowalnych. Niezbędnym jest zwrócenie uwagi na miejsce umieszczania informacji, ich formy czy czytelność co do treści jak i kolorystyki. Wizualizacja ,,oswoiłaby'' osoby niepełnosprawne ruchowo, głuche, słabo widzące i niewidome z korzystaniem z oferty transportu publicznego (objaśnienia w Polskim Języku Migowym i opis głosowy).
5. Pojazdy
REKOMENDACJA
Konsultowanie zakupów pojazdów transportu publicznego w zakresie potrzeb osób o ograniczonej mobilności i percepcji.
Coraz częściej wprowadzane są nowoczesne pojazdy komunikacji publicznej do ruchu w Warszawie, jednak zakup takiego taboru powinien odpowiadać potrzebom oraz bezpieczeństwu osób o ograniczonej mobilności i percepcji. Dlatego zakupy w sensie konstrukcji wnętrza pojazdu powinny być konsultowane z grupami osób o różnych potrzebach związanych z korzystaniem z komunikacji miejskiej. Wyniki tych konsultacji powinny być wykorzystywane podczas realizowanej procedury zamówienia nowego taboru i modernizacji używanego. Ponadto rekomenduje się:
a) weryfikację umieszczania biletomatów w tramwajach z punktu widzenia możliwości przemieszczania się osób niepełnosprawnych;
b) stopniową, w ramach naturalnej wymiany, unifikację płatności w automatach biletowych montowanych w pojazdach (możliwość płatności kartami płatniczymi);
c) utrzymywanie w ciągłej sprawności urządzeń dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji;
d) wprowadzenie zasady wykonywania kompleksowych kontroli funkcjonowania ww. urządzeń przynajmniej raz w roku po okresie zimowym, w roku 2018 nie później niż do końca czerwca.
UZASADNIENIE
Istotnym elementem poprawy standardu nowego taboru komunikacyjnego jest faza przygotowywania opisu przedmiotu zamówienia i proces jego zakupu. Dzięki temu nie będzie trzeba dostosowywać już funkcjonującego taboru do potrzeb osób o ograniczonej mobilności i percepcji, co może być kosztowne, a czasami niemożliwe.
REKOMENDACJA
Dokonanie przeglądu zatok przystankowych oraz przeprowadzenie analizy zasadności likwidacji zatok.
Przegląd powinien dotyczyć właściwego wyprofilowania zatok, tak aby kierowca autobusu wjeżdżającego po łuku nie miał trudności w zatrzymaniu się równolegle do linii krawężnika i nie powstawała nadmierna przestrzeń pomiędzy krawężnikiem a wejściem do pojazdu. Jednocześnie rekomenduje się uczulenie kierowców na właściwe zatrzymywanie się w zatokach przystankowych tak, aby przestrzeń pomiędzy krawężnikiem a wejściem do pojazdu nie była większa niż 20 cm.
UZASADNIENIE
Przystanki z zatokami często utrudniają wsiadanie do pojazdów osobom o ograniczonej mobilności i percepcji. Jednak nie można bezkrytycznie przyjąć, że przystanki mają lub nie mają być z zatokami. Np. na terenach gdzie chcemy uspokoić ruch lub gdzie ten ruch jest minimalny rozsądna jest rezygnacja z zatok celem obniżenia kosztów budowy infrastruktury drogowej i podniesienia bezpieczeństwa. Inna sytuacja jest w przypadku ciągów, po których poruszają się zarówno autobusy pośpieszne/ekspresowe, jak i linie zwykłe. Brak zatok w takim przypadku może blokować autobusy linii ekspresowych/pośpiesznych przez autobusy linii zwykłych, co zatraca sens istnienia tych pierwszych. Złe wyprofilowanie zatoki przystankowej w sytuacji autobusu przegubowego, długiego może powodować utrudnienie dla kierowcy autobusu wjeżdżającego po łuku, co do zatrzymania się równolegle do linii krawężnika. Prowadzi to do utrudnienia wsiadania do pojazdów osobom o ograniczonej mobilności i percepcji. Precyzja zatrzymania autobusu w zatoce przystankowej zależy także od umiejętności i chęci kierowców autobusów, dlatego tak ważne jest ich szkolenie w tym zakresie.
7. Szkolenie kierowców i motorniczych wraz z kontrolą przestrzegania stosowania się do ich treści
REKOMENDACJA
Opracowanie jednolitej metodologii i harmonogramu szkoleń kierowców oraz motorniczych pojazdów.
UZASADNIENIE
Obsługa pojazdów z osobami o ograniczonej mobilności oraz percepcji wymaga zrozumienia ich niepełnosprawności jak i delikatności. Jednocześnie z punktu widzenia tych osób ważna jest spokojna jazda bez gwałtownego hamowania i przyspieszania. Autobusy winny zatrzymywać się na wysokości wiat, o ile lokalizacja wiat w stosunku do początku przystanku to umożliwia –obecnie zdarza się, że autobusy mijają wiaty i ludzie z niepełnosprawnością, matki z dziećmi i seniorzy muszą przemieszczać się wiele metrów spod wiaty do wejścia do autobusów.
8. Parkowanie w otoczeniu przystanków
REKOMENDACJA
Podjęcie przez Straż Miejską i Policję polityki „zero tolerancji dla nieprzepisowego parkowania na przystankach”.
Rada WTP rekomenduje bezwzględne egzekwowanie przepisów ustawy Prawa o ruchu drogowym (PoRD) w zakresie zatrzymywania pojazdów. Przepisy zabraniają „zatrzymywania pojazdu w odległości mniejszej niż 15 m od słupka lub tablicy oznaczającej przystanek, a na przystanku z zatoką –na całej jej długości” (art. 49 pkt 9 PoRD).
Ochrona przystanków komunikacji publicznej przed nieprzepisowo zaparkowanymi pojazdami powinna zostać zapewniona bez konieczności montowania słupków czy innych rozwiązań technicznych, które stanowiłyby kolejną, nową barierę w dostępie do pojazdów komunikacji publicznej dla jego pasażerów, a zwłaszcza osób o ograniczonej mobilności i percepcji. Jednak w przypadku dużego ryzyka związanego z nieprzepisowym parkowaniem dopuszcza się realizację słupków przystankowych w sposób niepogarszający funkcjonowania peronu przystankowego, w tym dostępności dla ww. osób.
UZASADNIENIE
Celem wskazanych działań jest ochrona i/lub uwolnienie dostępnej w obrębie przystanków komunikacji publicznej przestrzeni dedykowanej jej użytkownikom. Poprawi to warunki dostępności do przystanków komunikacji publicznej dla wszystkich grup jej użytkowników, a w szczególności dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji. Parkowanie przy przystankach komunikacji publicznej pojazdów innych niż samochodowe (np. prywatne lub miejskich rowery, skutery, hulajnogi) tak aby nie kolidowały z ruchem pieszym w obrębie przystanku i były pozostawiane wyłącznie w wyznaczonych do tego celu specjalnych miejscach.
9. Program wykonawczy wdrożenia standardów zatwierdzonych przez Prezydenta m.st. Warszawy
REKOMENDACJA
Przygotowanie programu wykonawczego Zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy (z dnia 23.10 2017) w sprawie tworzenia na terenie miasta stołecznego Warszawy dostępnej przestrzeni, w tym infrastruktury dla pieszych ze szczególnym uwzględnieniem osób o ograniczonej mobilności i percepcji.
Z punktu widzenia poprawy dostępności do transportu publicznego, w szczególności osób o ograniczonej mobilności i percepcji, ważne są postanowienia dotyczące spełnienia warunków określonych w ww. Zarządzeniu, a w szczególności:
a) Przystanków transportu publicznego:
- ogólnych standardów dla przystanków transportu publicznego;
- standardów dla pola oczekiwania w obrębie przystanku;
- standardów dla wiat przystankowych;
- szczegółowych standardów dla przystanków autobusowych, tramwajowych, łączonych, metra, a także dla stacji i przystanków kolejowych, zintegrowanych miejsc przesiadkowych.
b) Informacji tekstowej, graficznej, głosowej i dotykowej:
- informacji tekstowej i infografiki;
- kontrastu barw;
- informacji głosowej;
- informacji dotykowej;
- dostępności serwisu internetowego;
- dostępności rozkładu jazdy w czasie rzeczywistym przez aplikację.
Rekomenduje się zwrócenie szczególnej uwagi w trakcie przeprowadzania przeglądu stanowiącego podstawę do przygotowania programu wykonawczego, aby:
- kosze, różne pojemniki, mała architektura na przystankach nie ograniczały pola manewrów osób o ograniczonej mobilności i percepcji;
- wysokość peronów i umiejscowienie wysepek przystankowych nie ograniczały dostępności, zwłaszcza aby były zapewnione pochylnie przy wysepkach przystankowych;
- wiaty dla osób na wózkach stanowiły ochronę przed padającym deszczem czy śniegiem;
- zapewnienie czytelności ekranów biletomatów także w trakcie silnej operacji słońca.
Rada WTP rekomenduje dokonanie tam gdzie jest to zasadne, po przeprowadzonej analizie korzyści i wad, relokacji przystanków tramwajowych, tak aby znajdowały się one przed skrzyżowaniem.
Rekomenduje się dokonanie przeglądu wszystkich przystanków i stacji kolejowych na terenie Obszaru Metropolitarnego Warszawy obsługiwanego transportem publicznym organizowanym przez ZTM, w odniesieniu do powyższych standardów.
Program powinien zawierać kolejność usuwania barier –ustalenie priorytetów w stosunku do możliwości finansowych oraz wykonawczych miasta i sąsiednich gmin obsługiwanych w ramach porozumienia z ZTM.
UZASADNIENIE
Wprowadzone zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawy standardy stanowią istotny krok w poprawie dostępności osób o ograniczonej mobilności i percepcji do przystanków oraz pojazdów komunikacji publicznej. Jednak bez przygotowania kompleksowego programu wdrażania zapisów ww. zarządzenia realizacja może być przypadkowa i wycinkowa. Ważnym jest zidentyfikowanie tzw. czarnych punktów gdzie podjęcie działań jest szczególnie pilne. W celu poprawy dostępności do serwisu czy rozkładu jazdy można wykorzystać aktualnie prowadzony projekt elektronicznego rozkładu jazdy w ramach realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego (e-Transport) –aplikacja mobilna.
REKOMENDACJA
Wprowadzenie procedury audytu rozwiązań dot. transportu publicznego. Poprawa warunków korzystania z transportu publicznego powinna być wspomagana stosowaniem procedury audytu infrastruktury przystankowej, otoczenia przystanków i dróg dojścia do przystanków, a także obsługi osób z ograniczoną mobilnością i percepcją przez kierowców oraz motorniczych. Audyt powinien być wykonywany przez zewnętrznych audytorów, niezależnych od zarządcy infrastruktury i autorów projektów. Wprowadzanie audytów powinno być systematyczne dla nowych rozwiązań i miejsc zgłaszanych przez pasażerów. Punktem wyjścia może być dokonanie pilotażowego audytu dla 50 przystanków aby określić skalę problemu. Audyt powinien być wykonywany na etapie planowania i projektowania infrastruktury, jej realizacji i eksploatacji.
W związku z powyższym rekomenduje się opracowanie zasad wykonywania audytów, a następnie pilne wprowadzenie (począwszy od stycznia 2019 r):
- systematycznych, w powiązaniu z REKOMENDACJĄ 9, audytów istniejącej infrastruktury, polegających na monitorowaniu stanu technicznego oraz wszelkich ewentualnych utrudnień i ograniczeń związanych z korzystaniem z tej infrastruktury przez pasażerów,
- obowiązkowego audytu dokumentacji projektowej zawierającej rozwiązania związane z infrastrukturą przystankową, jej otoczeniem i dojściami do przystanków, pod kątem poprawności rozwiązań dla pasażerów oraz ruchu pieszego.
UZASADNIENIE
Wprowadzenie procedury audytu będzie służyć poprawie jakości transportu publicznego i jego dostępności. Zwiększenie zainteresowania transportem publicznym nastąpi jeśli drogi dojścia pasażerów do przystanków będą w projektach prowadzone najkrótszą trasą, prosto, szerokimi chodnikami oraz będą pozbawione przeszkód w postaci obiektów małej architektury (nawiązanie do REKOMENDACJI 9). Dlatego projekty Zarządu Miejskich Inwestycji Drogowych (ZMID), Zarządu Dróg Miejskich (ZDM) oraz dzielnic m.st. Warszawy i gmin objętych transportem publicznym organizowanym przez ZTM, realizowane na terenie aglomeracji warszawskiej powinny być oceniane również pod kątem jakości technicznej rozwiązań oraz dostępności dla pasażerów transportu publicznego zwłaszcza dla osób o ograniczonej mobilności i percepcji. Zarząd Transportu Miejskiego powinien wprowadzić procedurę audytu istniejących rozwiązań i doprowadzić do wprowadzenia procedury audytu w projektach zamawianych ze środków m.st. Warszawy, reprezentując w ten sposób interesy pasażerów.
Rekomendacje wypracowane przez Radę Warszawskiego Transportu Publicznego w trakcie posiedzeń: 5 i 24 kwietnia 2018 r.
Skład Rady WTP:
1. Michał Babicki -Urząd Miasta Marki (grupa samorządowa)
2. Łukasz Bielecki -Stowarzyszenie Zielone Mazowsze (grupa ekologiczna)
3. Andrzej Brzeziński -Politechnika Warszawska (grupa naukowa)
4. Tomasz Daszkiewicz -Zarząd Transportu Miejskiego (grupa samorządowa)
5. Adam Jędrzejewski -Stowarzyszenie Mobilne Miasto (grupa przedsiębiorców)
6. Katarzyna Kaczmarska -Warszawska Izba Gospodarcza (grupa przedsiębiorców)
7. Longinus Kawka -Warszawska Rada Seniorów (grupa społeczna)
8. Stefan Kotyk -BKDS ds. Transportu (grupa społeczna)
9. Agnieszka Krzyżak-Pitura -Fundacja "Rodzic w mieście" (grupa społeczna)
10. Jan Kuźmioski -Miejskie Zakłady Autobusowe Sp. z o.o. (grupa operatorów)
11. Waldemar Lasek -Biuro Polityki Mobilności i Transportu Urzędu m.st. Warszawy (grupa samorządowa)
12. Robert Nogalski -Urząd Miejski w Piastowie (grupa samorządowa)
13. Marek Roszkowski -Biuro Planowania Rozwoju Warszawy S.A. (grupa naukowa)
14. Anita Siemaszko -Stowarzyszenie Kobiet Niepełnosprawnych (grupa społeczna)
15. Wojciech Szymalski -Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju (grupa ekologiczna)
16. Michał Wolański -Szkoła Główna Handlowa (grupa naukowa)
17. Iwona Wujastyk -Komisja Infrastruktury i Inwestycji Rady m.st. Warszawy (grupa samorządowa)
18. Dariusz Załuska -Mobilis Sp. z o.o. (grupa operatorów)